Powstanie Styczniowe to jedno z najważniejszych wydarzeń w dziewiętnastowiecznej historii Polski. Jego przedwczesny wybuch był spowodowany przymusowym poborem do rosyjskiej armii, który miał rozbić ruch spiskowy. W nocy z 22 na 23 stycznia 1863 r. doszło do wystąpień zbrojnych przeciwko rosyjskiemu zaborcy, a ogłoszony przez Tymczasowy Rząd Narodowy „Manifest” wzywał do walki narody dawnej Rzeczypospolitej. Widomym tego znakiem był trójdzielny herb, na którym obok polskiego Orła i litewskiej Pogoni widniał Michał Archanioł symbolizujący Ruś. Na herbie umieszczono także hasła wyznaczające cel walki: Równość–Wolność–Niepodległość. Pomimo niedostatecznego przygotowania i przedwczesnego wybuchu powstańcy przez półtora roku toczyli heroiczny bój z Imperium Rosyjskim.

Wobec przygniatającej przewagi wroga i olbrzymiego niedostatku broni jedyną formą walki była wojna partyzancka. Objęła ona swoim zasięgiem Królestwo Polskie oraz znaczne obszary współczesnej Litwy, Białorusi i Ukrainy. Wielkiego wsparcia udzielili Polacy żyjący w dwu pozostałych zaborach: pruskim i austriackim. Stamtąd docierali ochotnicy, broń i zaopatrzenie, a powstańcy znajdowali tam schronienie. Przewaga nieprzyjaciela oraz stosowane przez niego bezwzględne represje doprowadziły do stłumienia powstania. Mogiły, zesłańcy i emigranci, zniszczenia i kontrybucje oraz ostry kurs rusyfikacyjny to była cena za wolnościowe aspiracje Polaków. Przeprowadzone wówczas reformy włościańskie przyczyniły się jednak do otwarcia nowej epoki w dziejach Polski i włączenia w ruch narodowy ludności wiejskiej. Insurekcja 1863–1864 stała się moralnym fundamentem dla tych, którzy w okresie I wojny światowej walczyli o niepodległość ojczyzny. W wolnej Polsce powstańcy zyskali status weteranów, przysługiwały im specjalne mundury i honory, a przez rodaków byli uważani za żywe pomniki walki o wolność.

Pamięć o Powstaniu Styczniowym silnie odcisnęła się w narodowej kulturze i stała się ważnym elementem w budowaniu świadomości historycznej i dziedzictwa kulturowego dla wielu pokoleń Polaków (https://www.gb.pl/powstanie-styczniowego-na-monetach-nbp-pnews-6022.html)

Małgorzata Remiszewska